जम्मू-काश्मीरमधील पहलगाम येथे नुकत्याच झालेल्या एका भ्याड दहशतवादी हल्ल्याने संपूर्ण देशाला हादरवून सोडलं आहे. या हल्ल्यात दहशतवाद्यांनी पर्यटकांना त्यांच्या धर्माचा आधार घेऊन लक्ष्य केलं, आणि अनेक निष्पाप पर्यटकांना आपला जीव गमवावा लागला. या हल्ल्यामागे पाकिस्तानचा हात असल्याचा आरोप भारताने केला आहे, आणि यामुळे देशभरातच नाही तर जगभरातून पाकिस्तानविरोधात संतापाची लाट उसळली आहे.
या हल्ल्यानंतर भारताने कठोर पावलं उचलत पाकिस्तानला धडा शिकवण्याची तयारी सुरू केली आहे. भारताने पाकिस्तानी दूतावास बंद केला, सिंधू जल करार स्थगित केला, आणि अटारी-वाघा सीमा 1 मे 2025 पर्यंत बंद ठेवण्याचा निर्णय घेतला. याशिवाय, नियंत्रण रेषेवर (LoC) पाकिस्तानी सैन्याने रात्रभर गोळीबार केला, ज्याला भारतीय सैन्याने जोरदार प्रत्युत्तर दिलं.
या सगळ्या घडामोडींमुळे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात युद्धाची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनीही दहशतवाद्यांना कठोर शिक्षेचा इशारा दिला आहे. या लेखात आपण या हल्ल्यामुळे निर्माण झालेला तणाव, भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील तुलनात्मक ताकद, आंतरराष्ट्रीय प्रतिक्रिया आणि युद्धाची शक्यता याचा सविस्तर आढावा घेणार आहोत. चला, तर मग या गंभीर परिस्थितीचा आढावा घेऊया.
हे वाचल का ? – मेंढपाळाचा मुलगा झाला IPS अधिकारी – संघर्ष ऐकून येतील डोळ्यात अश्रु
Pahalgaon Terror Attack – भ्याड कृत्य आणि पाकिस्तानचा हात
जम्मू-काश्मीरमधील पहलगाम हे एक सुंदर आणि शांत पर्यटनस्थळ आहे, जिथे दरवर्षी हजारो पर्यटक येतात. पण या शांत ठिकाणी दहशतवाद्यांनी एक भ्याड हल्ला करून अनेक निष्पाप पर्यटकांचा बळी घेतला. या हल्ल्यात दहशतवाद्यांनी पर्यटकांना त्यांच्या धर्माचा आधार घेऊन लक्ष्य केलं, आणि अनेकांना आपला जीव गमवावा लागला. या हल्ल्यामागे पाकिस्तानचा हात असल्याचा आरोप भारताने केला आहे, आणि याला पुष्टी देणारे पुरावेही हाती लागले आहेत.
हल्लेखोरांपैकी काही जण पाकिस्तानी नागरिक असल्याचं समोर आलं आहे. या हल्ल्याने संपूर्ण देशाला हादरवून सोडलं, आणि समाजमाध्यमांपासून ते प्रसारमाध्यमांपर्यंत सर्वत्र पाकिस्तानविरोधात संताप व्यक्त होत आहे. काश्मीर खोऱ्यातील स्थानिक लोकांनीही या हल्ल्याचा तीव्र निषेध केला. त्यांनी मेणबत्ती मोर्चे काढले, बंद पाळला आणि दहशतवादाविरोधात आपला रोष व्यक्त केला. ही घटना काश्मीरमधील जनतेने दहशतवादाविरोधात उस्फूर्तपणे बंद पाळण्याची पहिलीच वेळ आहे, जी खूपच महत्त्वाची मानली जाते. या हल्ल्यानंतर भारताने कठोर पावलं उचलत पाकिस्तानला धडा शिकवण्याची तयारी सुरू केली आहे.
भारताची कठोर पावलं – पाकिस्तानची कोंडी
पहलगाम हल्ल्यानंतर भारताने पाकिस्तानविरोधात कठोर पावलं उचलली आहेत. भारताने तातडीने पाकिस्तानी दूतावास बंद केला, आणि पाकिस्तानी नागरिकांना भारतात येण्यासाठी व्हिसा बंद करण्याचा निर्णय घेतला. याशिवाय, अटारी-वाघा सीमा 1 मे 2025 पर्यंत बंद ठेवण्यात आली आहे. सर्वात महत्त्वाचा निर्णय म्हणजे भारताने सिंधू जल करार स्थगित केला. हा करार 1960 मध्ये झाला होता, ज्यामुळे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात नद्यांचं पाणी वाटप ठरलं होतं.
या करारानुसार भारताला सतलज, बियास आणि रावी या नद्यांचं पाणी मिळतं, तर पाकिस्तानला सिंधू, झेलम आणि चिनाब या नद्यांचं पाणी मिळतं. पण आता भारताने हा करार स्थगित केल्याने पाकिस्तानला मोठा फटका बसण्याची शक्यता आहे, कारण त्यांच्या शेती आणि अर्थव्यवस्थेसाठी हे पाणी खूप महत्त्वाचं आहे. या सगळ्या पावलांमुळे पाकिस्तानवर दबाव वाढला आहे. दुसरीकडे, पाकिस्ताननेही आपल्या बाजूने काही पावलं उचलली आहेत.
त्यांनी शिमला करारासह सर्व द्विपक्षीय करार स्थगित केले, आणि भारतीय विमानांसाठी आपली हवाई हद्द बंद केली. याशिवाय, नियंत्रण रेषेवर (LoC) पाकिस्तानी सैन्याने रात्रभर गोळीबार सुरू ठेवला, ज्याला भारतीय सैन्याने जोरदार प्रत्युत्तर दिलं. सुदैवाने, या गोळीबारात भारताच्या बाजूने कोणतंही नुकसान झालं नाही. पण या सगळ्या घडामोडींमुळे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील तणाव शिगेला पोहोचला आहे.
पंतप्रधानांचा इशारा – दहशतवाद्यांना कठोर शिक्षा
पहलगाम हल्ल्यानंतर देशभरातून बदला घेण्याची भावना उसळली आहे, आणि या सगळ्यामुळे सरकारवरही दबाव वाढला आहे. या पार्श्वभूमीवर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी दहशतवाद्यांना कठोर इशारा दिला आहे. बिहारमध्ये राष्ट्रीय पंचायतराज दिवसाच्या निमित्ताने बोलताना पंतप्रधान म्हणाले, “मी संपूर्ण जगाला सांगू इच्छितो की भारत प्रत्येक दहशतवाद्याला आणि त्यांच्या पाठीराख्यांना शोधून काढेल आणि त्यांना शिक्षा करेल. ज्यांनी हा हल्ला केला आहे, त्या दहशतवाद्यांना आणि हल्ल्याचं कटकारस्थान रचणाऱ्यांना त्यांच्या कल्पनेपेक्षाही मोठी शिक्षा मिळणार आहे.”
पुढे ते म्हणाले, “ही शिक्षा महत्त्वपूर्ण आणि कठोर असेल, ज्याचा या दहशतवाद्यांनी कधीही विचार केला नसेल.” पंतप्रधानांच्या या वक्तव्यानंतर भारत काहीतरी मोठी कारवाई करण्याच्या तयारीत असल्याची चर्चा सुरू झाली आहे. भारताने अरबी समुद्रात आपल्या नौदलाची उपस्थिती वाढवली आहे, आणि सीमेवर लष्करी हालचालींना वेग आला आहे. या सगळ्यामुळे पाकिस्तान सरकारमध्ये खळबळ माजली आहे, आणि त्यांनीही सज्जतेची भूमिका घेतली आहे.
हे वाचल का ? – शिमला करार स्थगित: भारत-पाकिस्तान संबंधांवर काय परिणाम होणार?
भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात युद्धाची शक्यता?
पहलगाम हल्ला, त्यानंतर भारताची कठोर पावलं आणि LoC वर सुरू असलेला गोळीबार यामुळे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात युद्धाची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. पाकिस्तानचे माजी उच्चायुक्त अब्दुल बासित अली यांनी एका मुलाखतीत सांगितलं की, भारत सात दिवसांत पाकिस्तानविरोधात कठोर लष्करी कारवाई करू शकतो. ही कारवाई सीमेवर असलेल्या दहशतवादी तळांवर होऊ शकते.
त्यांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अलीकडील भाषणाचा संदर्भ देत सांगितलं की, भारत काहीतरी मोठं करण्याच्या तयारीत आहे. ते पुढे म्हणाले की, भारत सीमेपलीकडून अचानक हल्ला करू शकतो, आणि नंतर सांगेल की त्यांनी दहशतवादी तळ उद्ध्वस्त केले. यामुळे पाकिस्तानला कायदा आणि अंतर्गत सुव्यवस्थेचं मोठं आव्हान निर्माण होऊ शकतं.
अब्दुल बासित यांनी पाकिस्तान सरकारला सावध राहण्याचा इशाराही दिला आहे. पण तज्ज्ञांच्या मते, पूर्ण युद्धाची शक्यता कमी आहे. दोन्ही देशांची आर्थिक परिस्थिती युद्धासाठी पोषक नाही, आणि युद्धामुळे मनुष्यहानी होण्याची भीती आहे. दोन्ही देश अण्वस्त्रसज्ज आहेत, त्यामुळे युद्ध झाल्यास दोन्ही बाजूंना न भरून येणारी हानी होऊ शकते.
याशिवाय, आंतरराष्ट्रीय दबावामुळेही युद्धाची शक्यता कमी आहे. अमेरिका, चीन आणि युनायटेड नेशन्स यांनी दहशतवादविरोधी कारवाईला पाठिंबा दिला आहे, पण युद्धाला विरोध केला आहे. रशियाने तर दोन्ही देशांमध्ये चर्चा घडवून आणण्यासाठी मध्यस्थीची तयारी दर्शवली आहे. तरीही, या सगळ्या घडामोडींमुळे सीमेवरील परिस्थिती नाजूक आहे, आणि येत्या काही दिवसांत काय घडतं, हे पाहणं महत्त्वाचं ठरणार आहे.
भारत आणि पाकिस्तान यांची तुलनात्मक ताकद
जर युद्धाची शक्यता विचारात घेतली, तर भारत आणि पाकिस्तान यांची तुलनात्मक ताकद पाहणं महत्त्वाचं आहे. भारताचं एकूण सैन्य साडेपाच लाखांच्या आसपास आहे, तर पाकिस्तानचं सैन्य साडेतीन लाख आहे. भारताचं संरक्षण बजेट साडेपाच लाख कोटी रुपये आहे, तर पाकिस्तानचं फक्त 87 हजार कोटी रुपये आहे. अण्वस्त्रांच्या बाबतीत भारताकडे 160 अण्वस्त्रं आहेत, तर पाकिस्तानकडे 165 अण्वस्त्रं आहेत.
लढाऊ विमानांच्या बाबतीत भारताकडे 600 विमानं आहेत, ज्यामध्ये राफेल आणि तेजस यांचा समावेश आहे, तर पाकिस्तानकडे फक्त 350 विमानं आहेत. सागरी ताकदीतही भारत पुढे आहे; भारताकडे 295 जहाजं आणि 16 पाणबुड्या आहेत, तर पाकिस्तानकडे फक्त 100 जहाजं आणि 9 पाणबुड्या आहेत. याशिवाय, भारताकडे इस्रो आणि डीआरडीओचं तंत्रज्ञानाचं पाठबळ आहे, तर पाकिस्तान आपल्या संरक्षणासाठी बाहेरील देशांवर अवलंबून आहे.
आर्थिक आघाडीवरही भारताची स्थिती खूपच मजबूत आहे. भारताचा जीडीपी 3.7 ट्रिलियन डॉलर आहे, तर पाकिस्तानचा फक्त 500 बिलियन डॉलर आहे. भारताचा परकीय चलन साठा मजबूत आहे, तर पाकिस्तानकडे फक्त 20 बिलियन डॉलरचा साठा आहे, जो फक्त एक-दोन महिने पुरेल. पाकिस्तानमध्ये 29 टक्के महागाई आहे, आणि त्यांच्यावर प्रचंड कर्ज आहे. या सगळ्या तुलनेतून हे स्पष्ट होतं की, भारताची ताकद पाकिस्तानच्या तुलनेत खूपच जास्त आहे, आणि युद्ध झाल्यास भारत सहजपणे पाकिस्तानवर वर्चस्व गाजवू शकतो.
आंतरराष्ट्रीय प्रतिक्रिया – युद्धाला विरोध, चर्चेचा सल्ला
पहलगाम हल्ल्यानंतर आंतरराष्ट्रीय समुदायानेही आपल्या प्रतिक्रिया दिल्या आहेत. युनायटेड नेशन्स, अमेरिका, युनायटेड किंगडम आणि चीन यांनी या हल्ल्याचा तीव्र निषेध केला आहे, पण त्यांनी दोन्ही देशांना चर्चेने हा प्रश्न सोडवण्याचा सल्ला दिला आहे. रशियाने तर दोन्ही देशांमध्ये चर्चा घडवून आणण्यासाठी मध्यस्थीची तयारी दर्शवली आहे.
या सगळ्यामुळे हे स्पष्ट होतं की, पाकिस्तान सोडून कोणताही देश दहशतवादाला पाठिंबा देत नाही. पण युद्धाला सर्वांचा विरोध आहे, आणि त्यामुळे भारताला आपली रणनीती काळजीपूर्वक ठरवावी लागेल. भारताला दहशतवादाविरोधी कारवाईसाठी आंतरराष्ट्रीय पाठिंबा आहे, आणि याचा फायदा घेऊन भारत पाकिस्तानवर दबाव वाढवू शकतो. पण युद्ध झाल्यास आंतरराष्ट्रीय समुदायातून काही टीका होण्याची शक्यता आहे, आणि याचा विचार भारताला करावा लागेल.
भारताची पुढची रणनीती – युद्ध की सर्जिकल स्ट्राइक?
पहलगाम हल्ल्यानंतर भारताची पुढची रणनीती काय असेल, याकडे सर्वांचं लक्ष लागलं आहे. तज्ज्ञांच्या मते, भारत पूर्ण युद्धाऐवजी सर्जिकल स्ट्राइक किंवा एअर स्ट्राइकसारखी कारवाई करू शकतो. 2016 आणि 2019 मध्येही असे हल्ले झाले होते, तेव्हा भारताने सर्जिकल स्ट्राइक आणि एअर स्ट्राइक करून दहशतवादी तळ उद्ध्वस्त केले होते. यावेळीही भारत अशीच कारवाई करू शकतो, ज्यामुळे पाकिस्तानवर दबाव वाढेल.
याशिवाय, भारत आंतरराष्ट्रीय पातळीवर पाकिस्तानची कोंडी करू शकतो. जिथे जिथे संधी मिळेल, तिथे भारत आपल्या ताकदीच्या जोरावर पाकिस्तानवर निर्बंध लादण्यासाठी प्रयत्न करू शकतो. संरक्षणमंत्री राजनाथ सिंह यांनीही पाकिस्तानमध्ये घुसून दहशतवाद्यांचा खात्मा करण्याची भूमिका मांडली आहे. या सगळ्यामुळे भारत काहीतरी मोठी कारवाई करण्याच्या तयारीत असल्याचं दिसत आहे. पण युद्ध हा शेवटचा पर्याय आहे, आणि भारताला आपली रणनीती हुशारीने ठरवावी लागेल, जेणेकरून आंतरराष्ट्रीय प्रतिमा आणि सीमेवरील शांतता टिकून राहील.
भारताची कठोर भूमिका, पण युद्ध हा पर्याय नाही
पहलगाम येथील दहशतवादी हल्ल्याने भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील तणाव पुन्हा एकदा वाढवला आहे. भारताने कठोर पावलं उचलत पाकिस्तानवर दबाव वाढवला आहे, आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी दहशतवाद्यांना कठोर शिक्षेचा इशारा दिला आहे. पण युद्धाची शक्यता कमी आहे, कारण दोन्ही देशांची आर्थिक परिस्थिती आणि आंतरराष्ट्रीय दबाव यामुळे युद्ध टाळण्याची शक्यता जास्त आहे. भारत आपल्या ताकदीच्या जोरावर पाकिस्तानवर दबाव वाढवू शकतो, आणि सर्जिकल स्ट्राइकसारखी कारवाई करून दहशतवादी तळ उद्ध्वस्त करू शकतो.
पण युद्ध हा कोणत्याही समस्येचा अंतिम उपाय नाही, आणि भारताला आपली रणनीती काळजीपूर्वक ठरवावी लागेल. या सगळ्या घडामोडींमुळे भारत-पाकिस्तान संबंधांचं भवितव्य काय असेल, आणि याचा परिणाम सीमेवरील परिस्थितीवर कसा होईल, हे पाहणं महत्त्वाचं ठरणार आहे. या सगळ्याबद्दल तुम्हाला काय वाटतं? तुमच्या प्रतिक्रिया आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा.
