नमस्कार मित्रांनो, आयुष्यात काही गोष्टी इतक्या अनपेक्षित घडतात की त्यावर विश्वास ठेवण कठीण होत. तुम्ही कधी विचार केलाय का की एक व्यक्ती, ज्याच्याकडे 18 हजार कोटींची कंपनी आहे, ती व्यक्ती ती कंपनी अवघ्या 74 रुपयांना कशी विकू शकते? ही कहाणी आहे दुबईतील एका भारतीय उद्योगपतीची, ज्यांच नाव आहे बी. आर. शेट्टी. एकेकाळी दुबईच्या आरोग्य क्षेत्रावर त्यांच राज्य होत, पण एका रात्रीत त्यांच सगळ साम्राज्य कोसळल.
कर्नाटकातील एका छोट्या गावातून सुरुवात करून दुबईत 18 हजार कोटींची कंपनी उभी करणाऱ्या या व्यक्तीला आपली कंपनी 74 रुपयांना विकावी लागली. हे नेमक कसं घडलं? यामागे काय कारण होतं? या लेखात आपण बी. आर. शेट्टी यांच्या या धक्कादायक कहाणीचा सविस्तर आढावा घेणार आहोत. चला तर मग, त्यांच्या या प्रवासाला सुरुवात करूया!
बी. आर. शेट्टी: कष्टातून उभ केलेल साम्राज्य
बी. आर. शेट्टी, ज्यांच पूर्ण नाव भवगुथू रघुराम शेट्टी, हे मूळचे कर्नाटकातील उडुपी जिल्ह्यातील एका छोट्या गावातून आले आहेत. 1942 मध्ये त्यांचा जन्म झाला. त्यांचा सुरुवातीचा काळ खूप साधा होता, पण त्यांच्याकडे स्वप्न मोठी होती. 1973 मध्ये ते अवघे 365 रुपये घेऊन दुबईला पोहोचले. तिथे त्यांनी सुरुवातीला वैद्यकीय प्रतिनिधी म्हणून काम सुरू केल. कठोर परिश्रम आणि जिद्दीच्या जोरावर त्यांनी हळूहळू आपल नाव कमावल. काही वर्षांतच त्यांनी NMC हेल्थ नावाची कंपनी स्थापन केली, जी पुढे दुबईतील सर्वात मोठी खासगी आरोग्य सेवा पुरवणारी कंपनी बनली.
त्यांची ही कंपनी इतकी यशस्वी झाली की 2019 मध्ये फोर्ब्सच्या 100 श्रीमंत भारतीयांच्या यादीत त्यांच नाव समाविष्ट झाल. त्याचबरोबर, 2009 मध्ये भारत सरकारने त्यांना पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित केल. NMC हेल्थ ही कंपनी 18 हजार कोटींहून अधिक किमतीची झाली होती. बी. आर. शेट्टी यांच्याकडे दुबईत अनेक व्हिला, रोल्स रॉयस आणि मेबॅकसारख्या आलिशान गाड्या, खासगी जेट आणि बुर्ज खलिफामध्ये दोन मजले होते. त्यांचा हा प्रवास खरंच प्रेरणादायी होता, पण त्यांच्या या यशस्वी प्रवासाला अचानक ब्रेक लागला, आणि त्यांचं सगळं साम्राज्य कोसळलं.
एक ट्वीट आणि सुरू झालेली पडझड
बी. आर. शेट्टी यांच्या आयुष्यातील सर्वात मोठा धक्का 2019 मध्ये आला, जेव्हा ब्रिटनमधील एका शॉर्ट सेलिंग कंपनीने, मड्डी वॉटर्सने, एक ट्वीट केल. या ट्वीटमध्ये मड्डी वॉटर्सने NMC हेल्थ कंपनीवर गंभीर आरोप केले. त्यांनी असा दावा केला की, NMC हेल्थने आपल 1 अब्ज डॉलर्सच कर्ज लपवल आहे, आणि कंपनीच्या आर्थिक व्यवहारात पारदर्शकता नाही. या ट्वीटनंतर मड्डी वॉटर्सने एक सविस्तर अहवाल प्रसिद्ध केला, ज्यामध्ये NMC हेल्थच्या आर्थिक गैरव्यवहारांचा पर्दाफाश करण्यात आला.
हा अहवाल समोर आल्यानंतर NMC हेल्थच्या शेअर्सच्या किमती एका रात्रीत प्रचंड वेगाने खाली घसरल्या. गुंतवणूकदारांनी आपले शेअर्स विकायला सुरुवात केली, आणि कंपनीचं बाजारमूल्य जवळपास शून्य झाल. मला आठवतंय, माझ्या एका मित्राने सांगितलं होत की, त्याने NMC हेल्थमध्ये काही शेअर्स घेतले होते, पण या घटनेनंतर त्याच सगळ नुकसान झाल. या अहवालामुळे NMC हेल्थची प्रतिमा पूर्णपणे खराब झाली, आणि कंपनीवर कायदेशीर कारवाईला सुरुवात झाली.
आर्थिक घोटाळा: कंपनीच्या पडझडीच खर कारण
जेव्हा या प्रकरणाचा सखोल तपास झाला, तेव्हा अनेक धक्कादायक गोष्टी समोर आल्या. अस उघड झाल की, NMC हेल्थच्या उच्च व्यवस्थापनातील काही लोकांनी मिळून अनेक वर्षांपासून आर्थिक गैरव्यवहार केले होते. त्यांनी बनावट कागदपत्र तयार करून कंपनीच कर्ज आणि आर्थिक परिस्थिती लपवली होती. कंपनीवर 1 अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त कर्ज होत, जे कंपनीच्या कागदपत्रांमध्ये दाखवल गेल नव्हत. याशिवाय, कंपनीत मोठ्या प्रमाणात आर्थिक गैरव्यवहार झाल्याच समोर आल.
या सगळ्या गैरव्यवहारांमुळे कंपनीचं व्यवस्थापन आणि कारभार पारदर्शी नसल्याच स्पष्ट झाल. जेव्हा हे सत्य समोर आल, तेव्हा बँका आणि इतर आर्थिक संस्थांनी कंपनीवर कायदेशीर कारवाई सुरू केली. NMC हेल्थला ब्रिटन आणि युएईमध्ये दिवाळखोर घोषित करण्यात आल, आणि कंपनी प्रशासकांच्या ताब्यात देण्यात आली. या सगळ्या घटनांमुळे कंपनीची किंमत इतकी कमी झाली की, 18 हजार कोटींची कंपनी असूनही तिची वास्तविक किंमत फक्त 74 रुपये इतकी उरली. शेवटी, ही कंपनी इस्रायल आणि युएईस्थित एका कंपनीला अवघ्या 1 डॉलरला, म्हणजेच 74 रुपयांना, विकण्यात आली.
बी. आर. शेट्टींची संपत्ती – श्रीमंतीच प्रदर्शन
बी. आर. शेट्टी यांनी आपल्या यशाच्या काळात श्रीमंतीचं भरपूर प्रदर्शन केल होत. त्यांच्याकडे दुबईत अनेक व्हिला होते, ज्यात पाम जुमेराह आणि दुबई वर्ल्ड ट्रेड सेंटरमधील मालमत्ता होत्या. त्यांनी बुर्ज खलिफामध्ये दोन मजले खरेदी केले होते, ज्यांची किंमत 207 कोटी रुपये होती. याशिवाय, त्यांच्याकडे रोल्स रॉयस आणि मेबॅकसारख्या आलिशान गाड्या होत्या, आणि एका खासगी जेटची 50 टक्के मालकी त्यांच्याकडे होती, जे त्यांनी 2014 मध्ये 34 कोटी रुपयांना खरेदी केल होत.
दुबईत बी. आर. शेट्टी यांच्या अनेक आलिशान पार्ट्या होत असत ज्यामध्ये जगभरातील मोठमोठे उद्योगपती उपस्थित राहायचे. त्यांच आयुष्य खरंच राजेशाही होत, पण या सगळ्या श्रीमंतीला एका ट्वीटने ग्रहण लागल. या घटनेनंतर त्यांची सगळी संपत्ती हळूहळू हातातून निसटत गेली, आणि त्यांना आपली कंपनी 74 रुपयांना विकावी लागली.
या कहाणीतून काय शिकायचं?
बी. आर. शेट्टी यांची ही कहाणी आपल्याला खूप काही शिकवते. पहिली आणि सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, व्यवसायात पारदर्शकता असण किती गरजेच आहे. कितीही मोठी आणि यशस्वी कंपनी असली, तरी जर तिथे आर्थिक गैरव्यवहार होत असतील, आणि व्यवस्थापन पारदर्शी नसेल, तर ती कंपनी एका रात्रीत कोसळू शकते. दुसरी गोष्ट म्हणजे, यश मिळाल तरी आपण आपली मूल्य आणि नीतिमत्ता विसरता कामा नये. बी. आर. शेट्टी यांच्या कंपनीत जे गैरव्यवहार झाले, त्याला जबाबदार असणारे उच्च व्यवस्थापनातील लोकच होते, आणि त्यामुळे संपूर्ण कंपनीच नुकसान झाल.
माझ्या मते, या कहाणीतून आपल्याला हेही शिकायला मिळत की, व्यवसायात यश मिळाल तरी आपण सतत सजग राहिल पाहिजे. बी. आर. शेट्टी यांनी जरी कठोर परिश्रमाने आपल साम्राज्य उभ केल असल, तरी त्यांच्या कंपनीतील गैरव्यवहारांवर त्यांच लक्ष नव्हत, आणि त्यामुळे त्यांच सगळ साम्राज्य कोसळलं. ही कहाणी आपल्याला सांगते की, आयुष्य किती अनिश्चित आहे, आणि यशाच्या शिखरावर असतानाही आपण सावध राहण गरजेच आहे.
सरकारच धोरण आणि उद्योगपतींची जबाबदारी
या घटनेनंतर अनेक प्रश्न उपस्थित झाले आहेत की, सरकारने अशा आर्थिक गैरव्यवहारांना आळा घालण्यासाठी काय पावल उचलली पाहिजेत? माझ्या मते, सरकारने अशा कंपन्यांवर कडक नियम लादले पाहिजेत, जेणेकरून आर्थिक गैरव्यवहारांना आळा बसेल. याशिवाय, अशा कंपन्यांच नियमित ऑडिट होण गरजेच आहे, जेणेकरून असे घोटाळे समोर येतील, आणि गुंतवणूकदारांच नुकसान टळेल.
त्याचबरोबर, उद्योगपतींनीही आपली जबाबदारी समजून घ्यावी. बी. आर. शेट्टी यांनी जरी कठोर परिश्रमाने आपल साम्राज्य उभ केल असल, तरी त्यांच्या कंपनीतील गैरव्यवहारांवर त्यांच लक्ष असायला हव होत. उद्योगपतींनी आपल्या कंपनीत पारदर्शकता ठेवावी, आणि आपल्या कर्मचाऱ्यांवर विश्वास ठेवताना त्यांच्यावर लक्षही ठेवाव. ही घटना आपल्याला सांगते की, यश मिळवण जितक महत्त्वाच आहे, तितकच ते टिकवणही महत्त्वाच आहे.
सावध राहण्याचा धडा
बी. आर. शेट्टी यांची ही कहाणी आपल्याला खूप काही शिकवते. 18 हजार कोटींची कंपनी अवघ्या 74 रुपयांना विकली जाण ही कोणत्याही उद्योगपतीसाठी धक्कादायक घटना आहे. या घटनेमागे आर्थिक गैरव्यवहार आणि पारदर्शकतेचा अभाव हे मुख्य कारण होत. NMC हेल्थच्या उच्च व्यवस्थापनातील काही लोकांनी बनावट कागदपत्र तयार करून कर्ज लपवल, आणि जेव्हा हे सत्य समोर आल, तेव्हा कंपनीच सगळ साम्राज्य कोसळल.
या कहाणीतून आपल्याला शिकायला मिळत की, व्यवसायात पारदर्शकता आणि नीतिमत्ता खूप महत्त्वाची आहे. कितीही मोठी कंपनी असली, तरी जर तिथे गैरव्यवहार होत असतील, तर ती एका रात्रीत कोसळू शकते. बी. आर. शेट्टी यांनी जरी कठोर परिश्रमाने आपल साम्राज्य उभ केल असल, तरी त्यांच्या कंपनीतील गैरव्यवहारांमुळे त्यांच सगळ नुकसान झाल. ही कहाणी आपल्याला सावध राहण्याचा आणि व्यवसायात पारदर्शकता ठेवण्याचा धडा देते.
