महाराष्ट्रात सध्या वादळी पावसाने हाहाकार माजवला आहे. या पावसामुळे राज्यातील 21 जिल्ह्यांमध्ये तब्बल 22,000 हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान झाल आहे. या पिकांमध्ये भाजीपाला, उन्हाळी पिक आणि फळपिकांचा समावेश आहे. विशेष म्हणजे, अमरावती, जळगाव आणि नाशिक या तीन जिल्ह्यांत सर्वाधिक नुकसान झाल्याच समोर आल आहे. या नुकसानीचा अहवाल आता जिल्हा प्रशासनाने तयार केला आहे आणि तो राज्य सरकारकडे मदतीसाठी पाठवण्यात आला आहे.
हे वाचल का ? – महाराष्ट्रात मान्सूनपूर्व पावसाचा जोर : या जिल्ह्यांना दिला आहे वादळी पावसाचा ऑरेंज अलर्ट!
अमरावती जिल्हा – सर्वाधिक नुकसान, शेतकऱ्यांच टेन्शन वाढल
सुरुवात करूया अमरावती जिल्ह्यापासून, कारण या जिल्ह्यात सर्वाधिक नुकसान झाल आहे. अमरावती जिल्ह्यातील अचलपूर, भातुकली, चांदुर बाजार आणि चिखलदरा या चार तालुक्यांमध्ये पिकांना मोठा फटका बसला आहे. एकूण 10,636 हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान झाल आहे. या भागात मूग, कांदा, ज्वारी, केळी आणि संत्रा यांसारख्या पिकांच नुकसान झाल आहे.
माझ्या एका शेतकरी मित्राने सांगितलं की, त्याने यंदा मूग आणि कांद्याची लागवड केली होती, पण या पावसामुळे त्याच सगळ भिजून गेल. आता बाजारात चांगला भाव मिळण कठीण आहे, आणि त्यामुळे त्याला आर्थिक नुकसान सहन कराव लागणार आहे. अमरावती जिल्ह्यातील शेतकरी सध्या खूप चिंतेत आहेत, कारण हा पाऊस थांबण्याच नाव घेत नाहीये. हवामान खात्याने सांगितल आहे की, पुढचे काही दिवस अजून पाऊस पडण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे नुकसान अजून वाढण्याची भीती आहे.
जळगाव आणि नाशिक – फळपिकांना फटका, शेतकरी हवालदिल
अमरावतीनंतर आता बोलूया जळगाव आणि नाशिक या जिल्ह्यांबद्दल. जळगाव जिल्ह्यात चाळीसगाव, जामनेर, रावेर, भडगाव, एरंडोल, मुक्ताईनगर, धरणगाव, बोधवड, पारोळा आणि अमळनेर या तालुक्यांमध्ये 4,396 हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान झाल आहे. या भागात मका, ज्वारी, बाजरी, कांदा, केळी, पपई आणि आंबा यांसारख्या पिकांना फटका बसला आहे. जळगाव हा केळी आणि आंब्यासाठी प्रसिद्ध आहे, पण या वादळी पावसामुळे अनेक शेतकऱ्यांच नुकसान झाल आहे. एका शेतकऱ्याने सांगितलं की, त्याच्या आंब्याच्या बागेत अनेक झाड उन्मळून पडली, आणि आता त्याला यंदा काहीच उत्पन्न मिळणार नाही.
नाशिक जिल्ह्यातही परिस्थिती काही वेगळी नाही. नाशिकमध्ये 1,734 हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान झाल आहे. या भागात बाजरी, मका, डाळिंब, आंबा, कांदा आणि भाजीपाला पिकांना नुकसान झाल आहे. नाशिकमधील डाळिंब आणि आंब्यासाठी प्रसिद्ध असणाऱ्या शेतकऱ्यांना या पावसाचा खूप मोठा फटका बसला आहे.
इतर जिल्ह्यांमधील नुकसान – चंद्रपूर, पालघर, रायगड आणि ठाणे
चंद्रपूर जिल्ह्यातही वादळी पावसाने पिकांना फटका दिला आहे. या जिल्ह्यात 1,038 हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान झाल आहे. मका, धान आणि इतर फळपिकांच नुकसान झाल आहे. पालघर जिल्ह्यात 796 हेक्टर क्षेत्रावर पिकांना फटका बसला आहे. या भागात केळी, जांबूळ, आंबा, भात आणि चिक्कू यांसारख्या पिकांच नुकसान झाल आहे.
रायगड जिल्ह्यात 17 हेक्टर क्षेत्रावरील आंब्याच्या पिकांच नुकसान झाल आहे, तर ठाणे जिल्ह्यात फक्त 1 हेक्टर क्षेत्रावर आंब्याच नुकसान झाल्याच अहवालात नमूद आहे. या भागांमध्ये नुकसान कमी असल, तरी शेतकऱ्यांच टेन्शन कमी झालेल नाही. कारण हा पाऊस कधी थांबेल, याचा काहीच अंदाज नाही.
धुळे, अहिल्यानगर, नंदुरबार आणि जालना – छोट्या पिकांचही नुकसान
धुळे जिल्ह्यातील शिरपूर आणि सिंदखेडा या तालुक्यांमध्ये साडेतीन हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान झाल आहे. या भागात बाजरी, मका, कांदा, पपई आणि केळी पिकांच नुकसान झाल आहे. अहिल्यानगर जिल्ह्यात 14 हेक्टर क्षेत्रावर पपई, भाजीपाला, चिक्कू, आंबा आणि इतर फळपिकांच नुकसान झाल आहे.
नंदुरबार जिल्ह्यातील शहादा तालुक्यात 28 हेक्टर क्षेत्रावर बाजरी, कांदा आणि केळी पिकांच नुकसान झाल आहे. जालना जिल्ह्यातील अंबड, मंठा, बदनापूर, परतूर आणि जालना या तालुक्यांमध्ये 1,695 हेक्टर क्षेत्रावरील पपई, केळी, बाजरी आणि भाजीपाला पिकांच नुकसान झाल आहे. या भागांमधील शेतकऱ्यांनी सांगितलं की, त्यांनी छोट्या प्रमाणात पिकांची लागवड केली होती, पण या पावसामुळे त्यांची सगळी मेहनतीच पाणी वाहून गेल आहे.
परभणी, बुलढाणा, यवतमाळ आणि वाशिम – शेतकऱ्यांचा आक्रोश
परभणी जिल्ह्यातील जिंतूर आणि पूर्णा या तालुक्यांमध्ये 41 हेक्टर क्षेत्रावरील केळी पिकांच नुकसान झालं आहे. बुलढाणा जिल्ह्यातील मोताळा, मेहकर, मलकापूर, बुलढाणा, नांदुरा, संग्रामपूर, चिखली आणि खामगाव या तालुक्यांमध्ये 181 हेक्टर क्षेत्रावर उन्हाळी मूग, उडीद, मका, पपई, कांदा, भाजीपाला आणि केळी पिकांच नुकसान झाल आहे.
यवतमाळ जिल्ह्यातील पुसद, महागाव, उमरखेड आणि वणी या तालुक्यांमध्ये 178 हेक्टर क्षेत्रावर मूग, भुईमूग, केळी, ज्वारी, पपई आणि भाजीपाला पिकांच नुकसान झाल आहे. वाशिम जिल्ह्यातील वाशिम आणि रिसोड या तालुक्यांमध्ये 203 हेक्टर क्षेत्रावर मूग, उडीद, भुईमूग, केळी, आंबा आणि लिंबू पिकांच नुकसान झाल आहे. या भागांमधील शेतकरी सध्या खूप नाराज आहेत, कारण त्यांना या पावसामुळे मोठं आर्थिक नुकसान सहन करावं लागलं आहे.
वर्धा, नागपूर, भंडारा, गोंदिया आणि गडचिरोली: विदर्भातील परिस्थिती
विदर्भातील वर्धा जिल्ह्यातील वर्धा आणि सेलू या तालुक्यांमध्ये 23 हेक्टर क्षेत्रावर तीळ, भाजीपाला, संत्रा, केळी आणि पपई पिकांच नुकसान झाल आहे. नागपूर जिल्ह्यातील रामटेक, सावनेर आणि मौदा या तालुक्यांमध्ये 42 हेक्टर क्षेत्रावर भात, संत्रा, मोसंबी आणि भाजीपाला पिकांना फटका बसला आहे. भंडारा जिल्ह्यातील पवणी, साकोली आणि मोहाडी या तालुक्यांमध्ये 75 हेक्टर क्षेत्रावर भात आणि फळपिकांच नुकसान झाल आहे.
गोंदिया जिल्ह्यातील गोंदिया, मोरगाव, मोरार्जुनी, देवरी, आमगाव आणि सालेकसा या तालुक्यांमध्ये 143 हेक्टर क्षेत्रावर भाजीपाला आणि फळपिकांच नुकसान झाल आहे. गडचिरोली जिल्ह्यातील आरमोरी आणि अहेरी या तालुक्यांमध्ये 342 हेक्टर क्षेत्रावर भात, मका, आंबा आणि इतर पिकांच नुकसान झाल आहे. विदर्भातील शेतकरी सध्या खूप चिंतेत आहेत, कारण या भागात आधीच दुष्काळाचा सामना करावा लागला होता, आणि आता हा पाऊस त्यांच्या अडचणीत भर टाकणारा ठरला आहे.
शासनाचा अहवाल आणि शेतकऱ्यांची अपेक्षा
हा अहवाल 1 मे ते 13 मे 2025 या कालावधीतील नुकसानीचा आहे. म्हणजेच, या 13 दिवसांमध्ये 22,000 हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान झाल आहे. हा अहवाल आता राज्य सरकारकडे मदतीसाठी पाठवण्यात आला आहे. पण सरकार या अहवालावर कधी निर्णय घेणार आणि शेतकऱ्यांना नुकसानभरपाई कधी मिळणार, हे अजून स्पष्ट झालेल नाही.
शेतकऱ्यांसाठी काय कराव?
या परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी काही काळजी घेण गरजेच आहे. जर तुमच्या पिकांच नुकसान झाल असेल, तर लगेच कृषी विभागाला याची माहिती द्या. कृषी आणि महसूल विभाग पंचनामे करतील, आणि तुमच्या नुकसानीचा समावेश अहवालात होईल. त्यानंतर सरकारकडून तुम्हाला नुकसानभरपाई मिळू शकेल. पण त्याचबरोबर, शेतकऱ्यांनी पुढील पिकांसाठी सावध राहाव. ज्या पिकांची काढणी बाकी आहे, ती लवकर काढून सुरक्षित ठिकाणी साठवा. पावसामुळे पिक सडू नयेत, यासाठी शेतात पाणी साचणार नाही, याची काळजी घ्या.
शेतकऱ्यांची व्यथा आणि भविष्यासाठी सावधगिरी
महाराष्ट्रात वादळी पावसाने 21 जिल्ह्यांमध्ये 22,000 हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांच नुकसान केलं आहे. अमरावती, जळगाव आणि नाशिक या जिल्ह्यांत सर्वाधिक नुकसान झाल आहे. या पावसामुळे शेतकऱ्यांच कंबरड मोडल आहे, आणि आता ते सरकारकडून मदतीची वाट पाहत आहेत. पण हवामान खात्याने सांगितल आहे की, पुढचे काही दिवस अजून पाऊस पडण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे शेतकऱ्यांनी सावध राहण गरजेचं आहे.
