Atal Pension Yojana आता वयाच्या 60 वर्षानंतर मिळणार पेंशन ! वाचा सविस्तर माहिती

Atal Pension Yojana म्हणजे काय?

Atal Pension Yojana ही भारत सरकारने 2015 मध्ये सुरू केलेली एक पेन्शन योजना आहे. 9 मे 2015 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी कोलकातामध्ये या योजनेचा शुभारंभ केला. या योजनेचा मुख्य उद्देश असंघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्या लोकांना वृद्धापकाळात आर्थिक सुरक्षा देण हा आहे. 2015 मध्ये भारतातील केवळ 11% लोकांकडे कोणतीही पेन्शन योजना होती, आणि या योजनेच्या माध्यमातून सरकारला हा आकडा वाढवायचा आहे.

ही योजना राष्ट्रीय पेन्शन योजना (NPS) च्या चौकटीवर आधारित आहे आणि ती पेन्शन फंड नियामक आणि विकास प्राधिकरण (PFRDA) द्वारे संचालित केली जाते. या योजनेचा मुख्य फायदा असा आहे की, तुम्ही 60 वर्षांच्या वयानंतर दरमहा 1,000 ते 5,000 रुपये इतकी निश्चित पेन्शन मिळवू शकता, जी तुमच्या योगदानावर अवलंबून आहे.

कोण पात्र आहे आणि या योजनेचा लाभ कसा घ्यायचा ?

अटल पेन्शन योजनेत सामील होण्यासाठी काही पात्रता निकष आहेत, जे खूप सोपे आणि सर्वसामान्यांसाठी बनवले आहेत. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्ही भारताचे नागरिक असले पाहिजे आणि तुमच वय 18 ते 40 वर्षांदरम्यान असाव. याचा अर्थ असा की, तुम्हाला किमान 20 वर्षे या योजनेत योगदान द्याव लागेल, कारण पेन्शन 60 वर्षांच्या वयानंतर सुरू होते.

याशिवाय, तुमच बँक खात असण आवश्यक आहे, आणि ते खाते आधार कार्डशी जोडलेल असाव. ही योजना विशेषतः असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी आहे, म्हणजे जे लोक कर्मचारी भविष्य निधी (EPF) किंवा इतर सामाजिक सुरक्षा योजनांचा लाभ घेत नाहीत, त्यांच्यासाठी ही योजना बनवली आहे. 1 ऑक्टोबर 2022 पासून, जे लोक आयकर भरतात, ते या योजनेसाठी पात्र नाहीत, अस सरकारने स्पष्ट केल आहे.

योजनेत सामील होण्यासाठी तुम्ही तुमच्या बँकेत जाऊन अटल पेन्शन योजनेचा अर्ज भरू शकता. अर्ज भरताना तुम्हाला तुमच आधार कार्ड, बँक पासबुक किंवा रेशन कार्ड यापैकी कोणतही एक ओळखपत्र द्याव लागेल. अर्ज भरल्यानंतर तुम्हाला तात्काळ स्थायी सेवानिवृत्ती खाता क्रमांक (PRAN) मिळेल, जो तुमच्या खात्याचा ओळख क्रमांक असेल.

योजनेत योगदान आणि पेन्शन रक्कम

अटल पेन्शन योजनेत तुम्हाला दरमहा एक ठराविक रक्कम जमा करावी लागते, आणि ही रक्कम तुम्ही किती पेन्शन हवी आहे, यावर अवलंबून आहे. तुम्ही 60 वर्षांच्या वयानंतर 1,000, 2,000, 3,000, 4,000 किंवा 5,000 रुपये मासिक पेन्शन निवडू शकता. खालील तक्ता तुम्हाला योजनेतील योगदान आणि पेन्शन रक्कम समजण्यास मदत करेल:

Atal Pension Yojana Chart

या तक्त्यावरून तुम्हाला समजेल की, तुम्ही जितक्या लवकर योजनेत सामील व्हाल, तितक तुमच मासिक योगदान कमी असेल. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही 18 व्या वर्षी योजनेत सामील झालात आणि 5,000 रुपयांची पेन्शन हवी असेल, तर तुम्हाला दरमहा फक्त 210 रुपये जमा करावे लागतील. पण जर तुम्ही 40 व्या वर्षी सामील झालात, तर तुम्हाला 1,454 रुपये दरमहा जमा करावे लागतील. ही रक्कम तुमच्या बँक खात्यातून स्वयंचलितपणे (ऑटो-डेबिट) कापली जाते, ज्यामुळे तुम्हाला दरमहा पैसे जमा करण्याची कटकट करावी लागत नाही.

सरकारच सह-योगदान आणि फायदे

अटल पेन्शन योजनेचा एक मोठा फायदा असा आहे की, सरकारही या योजनेत तुमच्यासोबत योगदान देते. जर तुम्ही 1 जून 2015 ते 31 मार्च 2016 या कालावधीत योजनेत सामील झालात आणि तुम्ही आयकरदाता किंवा इतर सामाजिक सुरक्षा योजनांचा लाभ घेत नसाल, तर सरकार तुमच्या खात्यात 5 वर्षांसाठी तुमच्या वार्षिक योगदानाच्या 50% किंवा 1,000 रुपये (जे कमी असेल) जमा करत होते.

याशिवाय, या योजनेचा आणखी एक फायदा असा आहे की, जर तुम्ही नियमितपणे योगदान दिल नाही, तर तुम्हाला थोडीशी दंडाची रक्कम भरावी लागते. उदाहरणार्थ, जर तुमच मासिक योगदान 100 रुपये असेल आणि तुम्ही ते वेळेवर भरल नाही, तर 1 रुपया दंड आकारला जाईल. ही दंडाची रक्कम खूप कमी आहे, पण तरीही तुम्ही वेळेवर योगदान देण्याचा प्रयत्न करावा, जेणेकरून तुमच खात सक्रिय राहील.

पेन्शन आणि वारसदारांचे फायदे

अटल पेन्शन योजनेचा सर्वात मोठा फायदा हा आहे की, तुम्हाला 60 वर्षांच्या वयानंतर एक निश्चित मासिक पेन्शन मिळते, जी तुमच्या निवडीनुसार 1,000 ते 5,000 रुपये असू शकते. पण जर तुमच वय 60 वर्षांपूर्वीच निधन झाल, तर तुमच्या पती किंवा पत्नीला ही पेन्शन मिळू शकते. याशिवाय, जर तुम्ही आणि तुमचे पती/पत्नी दोघांचंही निधन झाल, तर तुमच्या वारसदाराला एकरकमी रक्कम मिळते, जी तुमच्या पेन्शन रकमेनुसार 1.7 लाख ते 8.5 लाख रुपये इतकी असू शकते, .ही रक्कम तुमच्या कुटुंबाला आर्थिक संकटातून बाहेर काढण्यासाठी खूप उपयुक्त ठरते.

याशिवाय, या योजनेच्या माध्यमातून तुम्हाला आयकर सूटही मिळते. आयकर कायदा 1961 च्या कलम 80CCD(1) अंतर्गत तुम्ही दरवर्षी 1.5 लाख रुपयांपर्यंतच्या योगदानावर कर सवलत मिळवू शकता, आणि कलम 80CCD(1B) अंतर्गत अतिरिक्त 50,000 रुपयांपर्यंत सवलत मिळते.

योजनेतून बाहेर पडण्याची प्रक्रिया

अटल पेन्शन योजनेतून 60 वर्षांपूर्वी बाहेर पडण सहसा परवानगी नाही, पण काही अपवादात्मक परिस्थितींमध्ये, जस की गंभीर आजार किंवा लाभार्थीच निधन, योजनेतून बाहेर पडता येत. जर तुम्ही स्वेच्छेने योजनेतून बाहेर पडलात, तर तुम्हाला तुमच्या योगदानाची रक्कम आणि त्यावर मिळालेल व्याज (खाते देखभाल शुल्क वजा करून) परत मिळत.

पण जर तुम्ही 31 मार्च 2016 पूर्वी योजनेत सामील झाला असाल आणि तुम्हाला सरकारच सह-योगदान मिळाल असेल, तर ती रक्कम आणि त्यावरच व्याज तुम्हाला परत मिळणार नाही. योजनेतून बाहेर पडण्यासाठी तुम्हाला तुमच्या बँकेत अटल पेन्शन योजना खाते बंद करण्याचा फॉर्म (Voluntary Exit Form) भरावा लागेल.

अटल पेन्शन योजनेची वैशिष्ट्य

अटल पेन्शन योजनेची काही खास वैशिष्ट्य आहेत, जी तिला इतर योजनांपेक्षा वेगळी बनवतात. पहिली गोष्ट, ही योजना पूर्णपणे सरकारद्वारे समर्थित आहे, त्यामुळे तुमच्या पैशाची सुरक्षा नक्की आहे. दुसरी गोष्ट, जर तुमच्या योगदानावर अपेक्षित परतावा मिळाला नाही, तर सरकार त्या तुटीची भरपाई करते, ज्यामुळे तुम्हाला तुमची निश्चित पेन्शन मिळण्याची हमी आहे.

तिसरी गोष्ट, तुम्ही तुमच्या पेन्शन रकमेत बदल करू शकता – म्हणजे तुम्ही 1,000 रुपयांवरून 5,000 रुपये पेन्शन करू शकता किंवा उलट, पण हा बदल फक्त वर्षातून एकदा, एप्रिल महिन्यात करता येतो. याशिवाय, ही योजना पंतप्रधान जन धन योजनेशी जोडलेली आहे, ज्यामुळे बँक खात्यांमधून स्वयंचलितपणे योगदान कापल जात, आणि शून्य शिल्लक खात्यांची संख्याही कमी होण्यास मदत होते.

Atal Pension Yojana Application आणि माहिती

अटल पेन्शन योजनेच्या ग्राहकांसाठी PFRDA ने एक App देखील सुरू केल आहे, ज्यामुळे तुम्ही तुमच्या खात्याची माहिती सहज मिळवू शकता. या App द्वारे तुम्ही तुमच्या खात्याची शिल्लक, पुढील योगदानाची तारीख, खात्याचा तपशील आणि व्यवहारांची यादी पाहू शकता. याशिवाय, तुम्हाला तुमच्या नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर SMS अलर्ट्स मिळतात, आणि दरवर्षी तुमच्या नोंदणीकृत पत्त्यावर खात्याचा तपशील (स्टेटमेंट) पाठवला जातो. जर तुम्हाला योजनेत काही अडचण आली, तर तुम्ही तुमच्या बँकेत संपर्क करू शकता किंवा NSDL च्या वेबसाइटवर तक्रार नोंदवू शकता.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

Atal Pension Yojana सर्व असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी एक महत्वाची योजना आहे. कारण या योजनेअंतर्गत कामगारांना वयाच्या 60 वर्षानंतर आर्थिक लाभ मिळायला सुरुवात होते. यामुळेच ही योजना कामगारांसाठी अत्यंत महत्वाची आहे. कारण वयाच्या 60 वर्षानंतर 80-90 टक्के कामगारांकडून काम करणे शक्य होत नाही त्यामुळे खऱ्या अर्थाने याच काळात यांना आर्थिक मदतीची आवश्यकता असते.