महाराष्ट्रात यंदा मान्सूनने 24 मे रोजी कोकणात जोरदार एंट्री मारली. पण गेल्या काही दिवसांपासून पावसाने विश्रांती घेतली आहे. भारतीय हवामान विभाग, पुण्याचे डॉ. एस. डी. सानप यांनी सांगितल की, हा खंड अजून काही दिवस राहील, आणि 12-13 जूननंतरच पाऊस पुन्हा जोर धरेल. मान्सूनचा हा खंड शेतकऱ्यांसाठी संधी आणि आव्हान दोन्ही आहे. आज आपण जाणून घेऊया की पाऊस कधी सुरू होणार, राज्याच्या इतर भागात कधी पोहोचणार, आणि शेतकऱ्यांनी काय कराव?
मान्सूनची 2025 मधील वाटचाल – काय झाल आतापर्यंत?
यंदा मान्सूनने सर्वांना आश्चर्याचा धक्का दिला. नेहमीप्रमाणे 1 जूनची वाट न पाहता, तो 24 मे रोजी तळ कोकणात दाखल झाला. अवघ्या 2-3 दिवसांत, म्हणजेच 25 आणि 26 मे रोजी, मान्सूनने गोवा, मध्य महाराष्ट्र आणि विदर्भातील काही भाग व्यापला.
- कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्र: या भागात 24 ते 26 मे दरम्यान मुसळधार पाऊस झाला. रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, सातारा आणि कोल्हापूरमध्ये 100-150 मिमी पावसाची नोंद झाली.
- मुंबई: 26 मे रोजी मुंबईत मान्सून दाखल झाला, आणि जोरदार पावसाने रेल्वे वाहतूक सुरळीत राहिली.
- विदर्भ: विदर्भातही काही ठिकाणी चांगला पाऊस झाला, पण पश्चिम महाराष्ट्र आणि कोकणात सर्वाधिक पाऊस नोंदवला गेला.
पण 27 मे नंतर पावसाचा जोर कमी झाला. आता बहुतांश ठिकाणी दुपारपर्यंत ऊन आणि संध्याकाळी हलक्या सरी पडत आहेत.
पावसामध्ये का खंड पडला आहे ?
हवामान खात्याच्या मते, पावसाचा हा खंड अनेक कारणांमुळे आला आहे:
- कमी दाबाचं क्षेत्र: 23-24 मे रोजी अरबी समुद्रात कमी दाबाच क्षेत्र तयार झाल होत. हे क्षेत्र मध्य महाराष्ट्र आणि मराठवाड्याकडे सरकल, ज्यामुळे सुरुवातीला जोरदार पाऊस झाला. पण नंतर हे क्षेत्र विरल झाल.
- मान्सूनच्या वाऱ्यांचा जोर कमी: मान्सूनचे वारे सध्या सेट झाले असले, तरी त्यांचा वेग कमी झाला आहे.
- नवीन सिस्टम नाही: सध्या अरबी समुद्र किंवा बंगालच्या उपसागरात नवीन कमी दाबाचं क्षेत्र तयार झालेलं नाही, ज्यामुळे पावसाला गती मिळेल.
यामुळे सध्या तुरळक ठिकाणी, मेघगर्जनेसह हलका पाऊस पडण्याची शक्यता आहे.
पाऊस कधी सुरू होणार आणि कधीपर्यंत पोहोचणार?
हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार, पावसाचा हा खंड अजून काही दिवस राहणार आहे.
- पाऊस पुन्हा कधी सुरू होणार? 12 ते 13 जून 2025 नंतर मान्सूनचे वारे पुन्हा जोर धरतील, आणि महाराष्ट्रात पाऊस रिव्हाईव्ह होईल.
- इतर भागात कधी पोहोचणार? सध्या मान्सून मध्य महाराष्ट्र आणि विदर्भात काही भागात पोहोचला आहे. पण 10 जूनपर्यंत त्याची प्रगती थांबलेली आहे. 12 जूननंतर तो उर्वरित विदर्भ, मराठवाडा आणि खानदेशात पसरेल.
हवामान तज्ञ डॉ. सानप यांनी सांगितलं की, पुढील 4-5 दिवस (5 ते 9 जून) काही जिल्ह्यांत येलो अलर्ट आहे. यामध्ये:
- पुणे, सातारा, कोल्हापूर: मेघगर्जनेसह हलका पाऊस.
- रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग: कोकणात काही ठिकाणी हलक्या सरी.
- नागपूर, भंडारा: विदर्भात तुरळक पाऊस.
पण मुसळधार पावसाची शक्यता सध्या नाही.
जून 2025 मध्ये पाऊस कसा असेल?
हवामान खात्याने जून महिन्यासाठी चांगला अंदाज वर्तवला आहे:
- संपूर्ण भारत: जून 2025 मध्ये सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस (155.7 मिमीच्या तुलनेत) अपेक्षित आहे.
- महाराष्ट्र: महाराष्ट्रात जून महिन्यात सरासरीइतका किंवा सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस होण्याची शक्यता आहे. हवामान तज्ञ डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी सांगितलं की, राज्यात 99% पाऊस पडण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांसाठी सल्ला – पेरणीचा विचार कधी करावा?
मान्सूनचा हा खंड शेतकऱ्यांसाठी संधी आहे. पश्चिम महाराष्ट्रात चांगला पाऊस झाल्याने काही शेतकऱ्यांनी मशागतीची काम सुरू केली आहेत. पण पेरणीबाबत घाई करू नका.
- मशागत पूर्ण करा: सध्या मिळालेल्या खंडाचा फायदा घेऊन शेताची नांगरणी आणि मशागत पूर्ण करा.
- पेरणीची घाई नको: 12 जूननंतर पाऊस जोर धरेल, तेव्हाच पेरणीचा विचार करा.
- कृषी विभागाचा सल्ला: पेरणीपूर्वी कृषी विभागाच्या सूचनांच पालन करा.
माझ्या एका शेतकरी मित्राने सांगितलं, “आम्ही मशागत पूर्ण केली, पण पाऊस जोरदार झाल्याशिवाय पेरणी करणार नाही. नाहीतर पिकांच नुकसान होईल.”
पावसाचा खंड – शेतकऱ्यांसाठी संधी की आव्हान?
हा खंड शेतकऱ्यांसाठी दोन्ही आहे:
- संधी: मशागतीची काम पूर्ण करण्यासाठी वेळ मिळाला.
- आव्हान: पेरणीसाठी पाऊस पडण्याची वाट पाहावी लागेल.
पण हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार, जूनच्या मध्यापासून पाऊस पुन्हा जोर धरेल, ज्यामुळे खरीप हंगामाला गती मिळेल.
पाऊस आणि तयारी दोन्ही गरजेची!
4 जून 2025 पर्यंत महाराष्ट्रात मान्सूनचा खंड आहे. पण 12-13 जूननंतर पाऊस पुन्हा जोर धरेल, आणि उर्वरित राज्यात पसरणार. शेतकऱ्यांनी सध्या मशागत पूर्ण करावी आणि पेरणीची घाई टाळावी. जून महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस अपेक्षित आहे, त्यामुळे खरीप हंगामासाठी आशा आहे.
