आधार कार्ड आज भारतातील प्रत्येक नागरिकाच्या जीवनाचा अविभाज्य भाग बनले आहे. बँक खाते उघडण्यापासून ते सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यापर्यंत, आधार कार्ड ओळख आणि पत्त्याचा मुख्य पुरावा म्हणून वापरले जाते.
पण तुम्हाला माहिती आहे का, की तुमच्या आधार कार्डवरील माहिती अद्ययावत ठेवणे किती गरजेचे आहे? जर तुमचे नाव, पत्ता किंवा इतर वैयक्तिक माहिती बदलली असेल, तर ती आधार डेटाबेसमध्ये अपडेट करणे आवश्यक आहे. यामुळे सरकारी सेवा, बँकिंग, आणि केवायसी (KYC) प्रक्रियांमध्ये कोणताही अडथळा येत नाही.
भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरणाने (UIDAI) आधार कार्ड धारकांसाठी एक मोठा दिलासा दिला आहे. आधार कार्डवरील ओळखपत्र (Proof of Identity) आणि पत्त्याचे पुरावे (Proof of Address) मोफत अपलोड करण्याची सुविधा आता 14 जून 2026 पर्यंत वाढवण्यात आली आहे. यापूर्वी ही मुदत 14 जून 2025 पर्यंत होती. या निर्णयामुळे कोट्यवधी आधार कार्ड धारकांना त्यांची माहिती मोफत अपडेट करण्याची संधी मिळणार आहे.
मोफत आधार कार्ड अपडेट सुविधा – काय आहे नवीन?
UIDAI ने 14 जून 2025 रोजी आधार कार्ड धारकांसाठी मोफत ऑनलाइन कागदपत्र अपलोड सुविधेची मुदत एका वर्षाने वाढवली आहे. याचा अर्थ, तुम्ही आता myAadhaar पोर्टल (myaadhaar.uidai.gov.in) वर जाऊन तुमचे ओळखपत्र आणि पत्त्याचे पुरावे 14 जून 2026 पर्यंत मोफत अपडेट करू शकता. ही सुविधा केवळ myAadhaar पोर्टलवर उपलब्ध आहे आणि यासाठी कोणतेही शुल्क आकारले जाणार नाही.
यापूर्वी, ऑनलाइन आधार अपडेटसाठी 50 रुपयांचे नाममात्र शुल्क आकारले जायचे. पण UIDAI ने या शुल्काला स्थगिती देऊन ही सुविधा मोफत केली आहे. यामुळे विशेषतः ज्या लोकांचे आधार कार्ड 10 वर्षांपेक्षा जास्त जुने आहे किंवा ज्यांच्या वैयक्तिक माहितीत बदल झाले आहेत, त्यांना मोठा फायदा होईल.
UIDAI ने आपल्या अधिकृत X हँडलवर याबाबत माहिती देताना म्हटले आहे, “आधार कार्ड धारकांना त्यांची माहिती अद्ययावत ठेवण्यासाठी प्रोत्साहन देण्यासाठी आम्ही मोफत ऑनलाइन कागदपत्र अपलोड सुविधेची मुदत 14 जून 2026 पर्यंत वाढवली आहे. ही सुविधा केवळ myAadhaar पोर्टलवर उपलब्ध आहे.”
Access all Aadhaar-related services online anytime, anywhere! From updating your address to downloading an e-Aadhaar or generating a Virtual ID, experience seamless #Aadhaar online services— secure & hassle-free!
— Aadhaar (@UIDAI) June 19, 2025
Visit: https://t.co/Z9YUKLJabw pic.twitter.com/gzI4hXPEsl
कोणाला आहे या सुविधेची गरज?
ही मोफत अपडेट सुविधा खासकरून खालील आधार कार्ड धारकांसाठी उपयुक्त आहे:
- 10 वर्षांपेक्षा जास्त जुने आधार कार्ड:
UIDAI च्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, जर तुमचे आधार कार्ड 10 वर्षांपेक्षा जास्त जुने असेल आणि तुम्ही त्यात कधीही अपडेट केले नसेल, तर तुम्हाला तुमची ओळख आणि पत्त्याची माहिती अपडेट करणे आवश्यक आहे. - वैयक्तिक माहितीत बदल झालेले लोक:
जर तुमचे नाव, पत्ता, किंवा इतर वैयक्तिक माहिती (उदा., लग्नानंतर नाव बदलणे, नवीन पत्त्यावर स्थलांतर) बदलली असेल, तर तुम्हाला ती आधार डेटाबेसमध्ये अपडेट करावी लागेल. - सेवांमध्ये अडथळा टाळण्यासाठी:
आधार कार्डवरील चुकीची किंवा जुनी माहिती असल्यास बँकिंग, सरकारी योजना, किंवा केवायसी प्रक्रियांमध्ये अडचणी येऊ शकतात. अद्ययावत माहितीमुळे अशा समस्या टाळता येतात. - बाल आधार कार्ड धारक:
5 ते 15 वयादरम्यानच्या मुलांच्या आधार कार्डवरील बायोमेट्रिक माहिती (बोटांचे ठसे, डोळ्यांचा स्कॅन) अपडेट करणे आवश्यक आहे. यासाठी मात्र आधार सेवा केंद्राला भेट द्यावी लागेल.
मोफत आधार कार्ड अपडेट कसे कराल?
आधार कार्डवरील ओळखपत्र आणि पत्त्याचे पुरावे अपडेट करण्याची प्रक्रिया अत्यंत सोपी आणि वापरकर्त्यासाठी अनुकूल आहे. खालील पायऱ्या फॉलो करा:
1: myAadhaar पोर्टलवर जा
- UIDAI च्या अधिकृत वेबसाइटवर जा: myaadhaar.uidai.gov.in.
- तुमचा 12-अंकी आधार क्रमांक आणि नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर प्राप्त झालेला OTP टाकून लॉगिन करा.
2: माहिती तपासा
- लॉगिन केल्यानंतर, तुमच्या प्रोफाइलमधील सध्याची ओळख आणि पत्त्याची माहिती तपासा. जर यात काही बदल करायचे असतील, तर “Update Aadhaar” पर्याय निवडा.
3: कागदपत्रे अपलोड करा
- तुम्हाला अपडेट करायची असलेली कागदपत्रे (उदा., पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, पासपोर्ट, रेशन कार्ड) स्कॅन करून अपलोड करा.
- कागदपत्रांचा आकार 2 MB पेक्षा कमी असावा आणि ते JPEG, PNG, किंवा PDF स्वरूपात असावेत.
4: अर्ज सबमिट करा
- कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर, तुमचा अर्ज सबमिट करा. तुम्हाला एक सर्व्हिस रिक्वेस्ट नंबर (SRN) मिळेल, ज्याच्या मदतीने तुम्ही तुमच्या अर्जाची प्रगती ऑनलाइन ट्रॅक करू शकता.
5: पडताळणी
- UIDAI तुमच्या कागदपत्रांची पडताळणी करेल आणि तुमची माहिती आधार डेटाबेसमध्ये अपडेट करेल. यासाठी काही दिवस लागू शकतात.
महत्त्वाचे: ही मोफत सुविधा केवळ ओळखपत्र आणि पत्त्याचे पुरावे अपडेट करण्यासाठी आहे. जर तुम्हाला मोबाइल नंबर, ईमेल, बायोमेट्रिक माहिती (बोटांचे ठसे, डोळ्यांचा स्कॅन), किंवा फोटो अपडेट करायचा असेल, तर तुम्हाला जवळच्या आधार सेवा केंद्राला भेट द्यावी लागेल आणि त्यासाठी शुल्क आकारले जाईल.
आधार कार्ड अपडेट करणे का आवश्यक आहे?
आधार कार्ड हे भारतातील 12-अंकी विशिष्ट ओळख क्रमांक आहे, जो बायोमेट्रिक आणि डेमोग्राफिक माहितीवर आधारित आहे. हे कार्ड बँक खाते, सरकारी अनुदान, कर परतावा, आणि मोबाइल नंबर लिंकिंगसाठी वापरले जाते. जर तुमची आधार माहिती अद्ययावत नसेल, तर खालील समस्यांना सामोरे जावे लागू शकते:
- सेवांमध्ये अडथळा: बँकिंग, टेलिकॉम, किंवा सरकारी योजनांसाठी केवायसी प्रक्रियेत अडचणी येऊ शकतात.
- प्रमाणीकरण अयशस्वी: चुकीच्या माहितीमुळे आधार-आधारित प्रमाणीकरण (Authentication) अयशस्वी होऊ शकते.
- आर्थिक नुकसान: सरकारी अनुदान किंवा लाभ मिळण्यात विलंब होऊ शकतो.
UIDAI च्या मते, ज्या आधार कार्ड धारकांनी त्यांचे कार्ड 10 वर्षांपेक्षा जास्त काळ अपडेट केले नाही, त्यांनी आता त्यांची माहिती तपासावी आणि आवश्यक असल्यास अपडेट करावी.
हा निर्णय आधार कार्ड धारकांसाठी एक मोठा दिलासा आहे. यामुळे कोट्यवधी लोकांना त्यांची माहिती मोफत आणि सहजपणे अपडेट करण्याची संधी मिळेल. याशिवाय, आधार डेटाबेसमधील माहिती अद्ययावत राहिल्याने सरकारी आणि खाजगी सेवांची कार्यक्षमता वाढेल.
डिजिटल इंडियाच्या दृष्टिकोनातून पाहिल्यास, ही सुविधा डिजिटल गव्हर्नन्सचे एक उत्तम उदाहरण आहे. ऑनलाइन आणि पेपरलेस प्रक्रियेमुळे नागरिकांचा वेळ आणि पैसा दोन्ही वाचतात. यामुळे आधार प्रणाली अधिक विश्वासार्ह आणि वापरकर्त्यासाठी अनुकूल बनते.