महाराष्ट्राच्या राजकारणात विदर्भातील बुलढाणा जिल्ह्यातील सिंदखेड राजा मतदारसंघ हा नेहमीच चर्चेत राहिला आहे. या मतदारसंघाचे प्रतिनिधित्व गेल्या अनेक वर्षांपासून डॉ. राजेंद्र भास्करराव शिंगणे यांनी केलं आहे. राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाचे (एनसीपी) ज्येष्ठ नेते म्हणून त्यांची ओळख आहे. मात्र, 2024 च्या विधानसभा निवडणुकीत त्यांना पराभवाचा सामना करावा लागला. त्यांचे प्रतिस्पर्धी, अजित पवार गटाचे मनोज कायंदे यांनी त्यांच्यावर मात करत हा मतदारसंघ जिंकला. या पराभवानंतर अनेक प्रश्न उपस्थित झाले आहेत – डॉ. शिंगणे यांचं राजकीय करिअर आता संपलं आहे का? वयाच्या या टप्प्यावर ते 2029 ची निवडणूक लढवू शकतील का? त्यांचे कार्यकर्ते त्यांना पुन्हा संधी देतील का? त्यांची पुतणी गायत्री शिंगणे यांचं आव्हान आणि त्यांचा जनसंपर्क कमी झाल्याची चर्चा यामुळे त्यांचं भवितव्य काय असेल? पण जर त्यांनी पुन्हा प्रयत्नांची पराकाष्ठा केली, तर 2029 मध्ये ते विजयी होऊ शकतील का? या लेखात आपण या सर्व पैलूंवर सविस्तर चर्चा करू.
2024 चा पराभव: एक धक्कादायक निकाल
सिंदखेड राजा हा डॉ. शिंगणे यांचा बालेकिल्ला मानला जात होता. 1995 मध्ये अपक्ष उमेदवार म्हणून त्यांनी आपली राजकीय कारकीर्द सुरू केली आणि 1999 मध्ये राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये प्रवेश करत ते पाच वेळा आमदार म्हणून निवडून आले. त्यांनी शिक्षण, महसूल आणि अन्न व औषध प्रशासनासारख्या महत्त्वाच्या खात्यांचे मंत्री म्हणूनही काम पाहिलं. पण 2024 मध्ये त्यांना पराभूत व्हावं लागलं, हे त्यांच्या समर्थकांसाठी आणि राजकीय विश्लेषकांसाठी धक्कादायक ठरलं. मनोज कायंदे यांनी त्यांच्यावर 73,413 मतांनी विजय मिळवला, ज्यामुळे डॉ. शिंगणे यांच्या 25 वर्षांच्या सत्तेला जनतेने सुरुंग लावला, असं काहींचं मत आहे. हा पराभव त्यांच्या राजकीय प्रभावाला खीळ घालणारा ठरला का, हा प्रश्न आता चर्चेत आहे.
वयाचा मुद्दा आणि 2029 ची शक्यता
डॉ. शिंगणे यांचं वय हा एक महत्त्वाचा मुद्दा आहे. 30 मार्च 1960 रोजी जन्मलेले शिंगणे 2024 मध्ये 64 वर्षांचे होते. 2029 च्या निवडणुकीवेळी ते 69 वर्षांचे असतील. राजकारणात वय हा कधीच अडथळा नसतो, असं म्हणतात; पण शारीरिक आणि मानसिक ऊर्जा हा निवडणूक लढवण्याचा महत्त्वाचा भाग आहे. त्यांच्या समकालीन नेत्यांमध्ये अनेकांनी वयाच्या सत्तरीतही यश मिळवलं आहे, उदाहरणार्थ शरद पवार. पण डॉ. शिंगणे यांच्याकडे तितकीच ऊर्जा आणि दृष्टी आहे का? त्यांचा पराभव हा केवळ राजकीय परिस्थितीमुळे झाला की त्यांच्या कार्यशैलीतील बदलांमुळे, हेही तपासावं लागेल. जर त्यांनी पुढील पाच वर्षांत स्वतःला पुन्हा सिद्ध केलं, तर 2029 मध्ये ते पुन्हा निवडणूक लढवू शकतात. पण त्यासाठी त्यांना आता नव्या जोमाने कामाला लागावं लागेल.
कार्यकर्त्यांचा पाठिंबा: एक प्रश्नचिन्ह
डॉ. शिंगणे यांच्या पराभवामागे त्यांच्या कार्यकर्त्यांशी असलेलं नातंही चर्चेत आहे. गेल्या काही वर्षांत त्यांचा कार्यकर्त्यांशी थेट संपर्क कमी झाल्याची टीका होते. एकेकाळी त्यांचे कार्यकर्ते त्यांच्यासाठी जीव ओवाळून टाकायला तयार होते. पण 2024 च्या निवडणुकीत त्यांच्या प्रचारात तो जोश दिसला नाही. काही कार्यकर्त्यांनी मनोज कायंदे यांना पाठिंबा दिल्याचीही चर्चा आहे. जर डॉ. शिंगणे यांना 2029 मध्ये पुन्हा उभं राहायचं असेल, तर त्यांना कार्यकर्त्यांचा विश्वास पुन्हा संपादन करावा लागेल. त्यांचे कार्यकर्ते त्यांना पुन्हा संधी देतील का, हा प्रश्न त्यांच्या मेहनतीवर आणि कार्यकर्त्यांशी पुन्हा जोडले जाण्यावर अवलंबून आहे.
गायत्री शिंगणे: घरातीलच आव्हान
या निवडणुकीत डॉ. शिंगणे यांच्यासमोर एक अनपेक्षित आव्हान उभं राहिलं – त्यांची पुतणी गायत्री शिंगणे. गायत्री यांनी अपक्ष उमेदवार म्हणून निवडणूक लढवली आणि त्यांनी आपल्या काकांवर जोरदार टीका केली. डॉ. शिंगणे यांनी अजित पवार गटातून शरद पवार गटात पुन्हा प्रवेश केल्यानंतर गायत्री यांनी “निष्ठावंतांचं काय?” असा सवाल शरद पवारांना विचारला होता. त्यांनी सिंदखेड राजातून अपक्ष लढण्याचा निर्णय घेतला, ज्यामुळे कुटुंबातीलच राजकीय संघर्ष समोर आला. गायत्री यांनी मिळवलेली मतं डॉ. शिंगणे यांच्या पराभवाचं एक कारण ठरली असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. भविष्यातही गायत्री त्यांच्यासमोर आव्हान उभं करू शकतात. जर त्यांना 2029 मध्ये यश मिळवायचं असेल, तर त्यांना या घरगुती संघर्षावर मात करावी लागेल आणि गायत्री यांच्याशी राजकीय समझोता किंवा स्पष्ट सीमारेषा आखावी लागेल.
जनसंपर्काचा अभाव: एक कमजोरी
डॉ. शिंगणे यांच्यावर सातत्याने टीका होते की, त्यांचा जनसंपर्क कमी झाला आहे. एकेकाळी गावोगावी फिरणारे, लोकांच्या समस्या ऐकणारे शिंगणे गेल्या काही वर्षांत आपल्या मतदारसंघापासून दूर गेल्याचं काहींचं म्हणणं आहे. त्यांचं लक्ष मंत्रिपद आणि पक्षांतर्गत राजकारणावर जास्त केंद्रित झालं, असा आरोप आहे. 2024 च्या निवडणुकीत हाच मुद्दा त्यांच्यासाठी घातक ठरला असावा. मतदारांना आता केवळ नावावर मतदान करणारे नेते नको आहेत; त्यांना कार्यरत, थेट संपर्कात असणारा नेता हवा आहे. जर डॉ. शिंगणे यांना पुन्हा उठायचं असेल, तर त्यांना जनसंपर्क वाढवावा लागेल. गावागावांत जाऊन लोकांच्या समस्या जाणून घ्याव्या लागतील आणि त्यांचा विश्वास पुन्हा संपादन करावा लागेल.
फिनिक्सप्रमाणे पुन्हा उठण्याची शक्यता
डॉ. शिंगणे यांचं राजकीय करिअर संपलं असं म्हणणं घाईचं ठरेल. त्यांच्याकडे अनुभवाचा मोठा खजिना आहे. त्यांनी यापूर्वी अनेक संकटांवर मात केली आहे – मग तो 1995 मध्ये अपक्ष म्हणून निवडणूक जिंकणं असो किंवा पक्ष बदलानंतरही आपली ताकद टिकवणं असो. जर त्यांनी आता स्वतःला नव्याने सिद्ध करण्याचा निर्णय घेतला, तर 2029 मध्ये ते पुन्हा विजयी होऊ शकतात. त्यासाठी त्यांना काही गोष्टी कराव्या लागतील – जनसंपर्क वाढवणं, कार्यकर्त्यांचा विश्वास पुन्हा संपादन करणं, गायत्री शिंगणे यांच्यासारख्या अंतर्गत आव्हानांना सामोरं जाणं आणि आपल्या वयाला न जुमानता नव्या जोमाने कामाला लागणं. जर त्यांनी हे साध्य केलं, तर ते फिनिक्स पक्षाप्रमाणे राखेतून पुन्हा उठू शकतात.
डॉ. राजेंद्र शिंगणे यांचा 2024 चा पराभव हा त्यांच्या राजकीय कारकिर्दीतील एक मोठा धक्का आहे, पण तो अंत नाही. त्यांचं भवितव्य त्यांच्या हातात आहे. वय, कार्यकर्त्यांचा पाठिंबा, गायत्री शिंगणे यांचं आव्हान आणि जनसंपर्काचा अभाव हे सगळे अडथळे आहेत, पण ते अजिबातच पार करणं अशक्य नाही. जर त्यांनी पुढील पाच वर्षांत स्वतःला पुन्हा घडवलं, तर 2029 मध्ये ते सिंदखेड राजाच्या जनतेसमोर पुन्हा उभे राहू शकतात आणि विजय मिळवू शकतात. प्रश्न हा आहे की, ते आता लढाई सोडून देतील की पुन्हा उठून आपली ताकद सिद्ध करतील? फिनिक्सप्रमाणे पुन्हा उठण्याची क्षमता त्यांच्यात आहे, पण ती प्रत्यक्षात आणण्यासाठी त्यांना आता कृती करावी लागेल. वेळच सांगेल, डॉ. शिंगणे संपले की पुन्हा नव्या जोमाने उठतील!
