इंडियन प्रीमियर लीग (IPL) ही भारतातील सर्वात लोकप्रिय क्रिकेट स्पर्धा आहे, जी खेळाबरोबरच ग्लॅमर आणि व्यावसायिकतेचे मिश्रण आहे. या लीगमधील संघांचे मालकही तितकेच चर्चेत असतात, आणि त्यापैकी एक नाव म्हणजे राज कुंद्रा. राज कुंद्रा आणि त्यांची पत्नी शिल्पा शेट्टी यांनी 2009 मध्ये राजस्थान रॉयल्स या आयपीएल संघात भागीदारी घेतली होती. पण काही वर्षांनंतर त्यांना हा संघ सोडावा लागला. यामागील कारणे, ही घटना केव्हा घडली, त्यांनी आपला हिस्सा कोणाला विकला आणि सध्याचे मालक कोण आहेत, याबद्दल आपण या लेखात सविस्तरपणे जाणून घेऊया.
राज कुंद्रा यांनी राजस्थान रॉयल्स का सोडला?
राज कुंद्रा यांचा राजस्थान रॉयल्समधील प्रवास 2009 मध्ये सुरू झाला, जेव्हा त्यांनी आणि शिल्पा शेट्टी यांनी या संघात 11.7% हिस्सा खरेदी केला. त्यावेळी हा संघ आयपीएलच्या पहिल्या हंगामात (2008) विजेता ठरला होता, आणि त्याची लोकप्रियता वाढत होती. पण 2013 मध्ये एक मोठा वाद उद्भवला ज्याने कुंद्रा यांचे आयपीएलमधील भवितव्य बदलले. हे प्रकरण होते आयपीएलमधील सट्टेबाजी आणि स्पॉट फिक्सिंग घोटाळ्याचे.
2013 मध्ये आयपीएलच्या सहाव्या हंगामादरम्यान दिल्ली पोलिसांनी राजस्थान रॉयल्सच्या काही खेळाडूंना स्पॉट फिक्सिंगच्या आरोपाखाली अटक केली. या प्रकरणात राज कुंद्रा यांचे नावही समोर आले. चौकशीदरम्यान त्यांनी कबूल केले की, त्यांनी आयपीएल सामन्यांवर सट्टा लावला होता, ज्यात त्यांच्या स्वतःच्या संघाचाही समावेश होता. हे आयपीएल आणि भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाच्या (बीसीसीआय) नियमांचे उल्लंघन होते. या घोटाळ्यामुळे राजस्थान रॉयल्सच्या प्रतिमेला मोठा धक्का बसला आणि कुंद्रा यांच्यावर कायदेशीर कारवाईचा धोका निर्माण झाला.
जुलै 2015 मध्ये, सर्वोच्च न्यायालयाने नेमलेल्या एका समितीने कुंद्रा यांना सट्टेबाजी आणि गैरव्यवहारासाठी दोषी ठरवले आणि त्यांच्यावर क्रिकेटशी संबंधित सर्व गोष्टींवर आजीवन बंदी घातली. या निर्णयामुळे त्यांच्यासाठी राजस्थान रॉयल्समध्ये राहणे अशक्य झाले. याच प्रकरणामुळे राजस्थान रॉयल्स संघावरही दोन वर्षांची (2016 आणि 2017) बंदी घालण्यात आली. या सर्व घडामोडींमुळे कुंद्रा यांनी आपला हिस्सा सोडण्याचा निर्णय घेतला, जेणेकरून संघाला पुढील नुकसान टाळता येईल आणि त्यांचे स्वतःचे नावही या वादातून बाहेर पडेल.
केव्हा विकला त्यांनी आपला हिस्सा?
राज कुंद्रा यांनी आपला हिस्सा सोडण्याची प्रक्रिया 2015 च्या सुरुवातीला सुरू केली. 16 फेब्रुवारी 2015 रोजी, राजस्थान रॉयल्सच्या व्यवस्थापनाने आयपीएल अधिकाऱ्यांना एक पत्र सादर केले, ज्यात जयपूर आयपीएल क्रिकेट प्रायव्हेट लिमिटेड या कंपनीच्या मालकी संरचनेत बदल करण्याची परवानगी मागितली गेली. हा निर्णय सर्वोच्च न्यायालयाच्या जानेवारी 2015 च्या निकालानंतर आला, ज्यामध्ये कुंद्रा आणि इतरांवरील सजा ठरविण्यासाठी एक तीन सदस्यीय समिती नेमली गेली होती. 20 फेब्रुवारी 2015 पर्यंत, असे वृत्त प्रसिद्ध झाले की, राज कुंद्रा आणि शिल्पा शेट्टी यांनी संघातून बाहेर पडण्याचा निर्णय घेतला आहे. ही प्रक्रिया 2015 च्या अखेरीस पूर्ण झाली, जेव्हा संघावर दोन वर्षांची बंदी लागू होण्यापूर्वी त्यांचा हिस्सा हस्तांतरित झाला.
कोणाला विकला त्यांनी आपला हिस्सा?
राज कुंद्रा यांनी आपला 11.7% हिस्सा (कुकी इन्व्हेस्टमेंट्स लिमिटेडच्या माध्यमातून) थेट एखाद्या नवीन खरेदीदाराला विकला नाही. त्याऐवजी, तो हिस्सा राजस्थान रॉयल्सच्या विद्यमान सह-मालकांना हस्तांतरित करण्यात आला. त्यावेळी या संघाची मालकी चार भागधारकांमध्ये विभागली गेली होती: इमर्जिंग मीडिया (आयपीएल) लिमिटेड (मनोज बडाले, 32.4%), ट्रेस्को इंटरनॅशनल लिमिटेड (सुरेश चेल्लाराम कुटुंब, 44.2%), ब्लू वॉटर इस्टेट लिमिटेड (लॅचलन मर्डॉक, 11.7%), आणि कुंद्रा यांची कुकी इन्व्हेस्टमेंट्स लिमिटेड (11.7%). कुंद्रा यांचा हिस्सा विद्यमान मालकांनी आपसात वाटून घेतला, आणि यात मनोज बडाले यांच्या इमर्जिंग मीडियाने प्रमुख भूमिका बजावली. या हस्तांतरणात कोणताही नवीन गुंतवणूकदार समाविष्ट झाला नाही. नंतरच्या काळात मनोज बडाले यांचा हिस्सा वाढून 65% झाला, पण 2015 मध्ये कुंद्रा यांच्या हिस्स्याचे नेमके वाटप कसे झाले हे सार्वजनिकपणे स्पष्ट झाले नाही.
सध्याचे मालक कोण आहेत?
2025 पर्यंत, राजस्थान रॉयल्सच्या मालकी संरचनेत काही बदल झाले आहेत, परंतु मनोज बडाले हे प्रमुख मालक म्हणून कायम आहेत. सध्या, इमर्जिंग मीडिया (मनोज बडाले) यांच्याकडे संघाचा सर्वात मोठा हिस्सा आहे, जो सुमारे 65% आहे. बडाले हे लंडनस्थित उद्योजक असून, त्यांनी 2008 मध्ये राजस्थान रॉयल्सची स्थापना केली होती. त्यांच्यासोबत इतर किरकोळ भागधारक आहेत, ज्यात सुरेश चेल्लाराम कुटुंबाचा काही हिस्सा समाविष्ट आहे. 2021 मध्ये, रेडबर्ड कॅपिटल पार्टनर्स या अमेरिकन गुंतवणूक कंपनीने राजस्थान रॉयल्समध्ये अल्पसंख्य हिस्सा (15%) खरेदी केला, ज्यामुळे संघाला नवीन आर्थिक पाठबळ मिळाले. या गुंतवणुकीमुळे संघाची बाजारमूल्य सुमारे 250 दशलक्ष डॉलर्सवर गेली. तरीही, मनोज बडाले हे संघाचे मुख्य मालक आणि निर्णय घेणारे व्यक्ती राहिले आहेत.
निष्कर्ष
राज कुंद्रा यांचा राजस्थान रॉयल्समधील प्रवास हा एका आशादायक सुरुवातीपासून वादग्रस्त शेवटापर्यंतचा होता. 2013 च्या सट्टेबाजी घोटाळ्यामुळे त्यांना 2015 मध्ये आपला 11.7% हिस्सा विद्यमान सह-मालकांना हस्तांतरित करावा लागला, आणि त्यांच्यावर क्रिकेटमधून आजीवन बंदी घालण्यात आली. या घटनेने राजस्थान रॉयल्सलाही मोठा धक्का बसला, पण संघाने पुनरागमन करत आपली ओळख पुन्हा प्रस्थापित केली. सध्या मनोज बडाले यांच्या नेतृत्वाखाली आणि रेडबर्ड कॅपिटलच्या पाठिंब्याने हा संघ आयपीएलमध्ये आपला ठसा उमटवत आहे. राज कुंद्रा यांच्यासाठी मात्र आयपीएल हे एक कटू आठवणींचे प्रकरण ठरले, ज्यामुळे त्यांनी क्रिकेटपासून कायमचे अंतर राखले.
