महाराष्ट्राच्या राजकारणात ठाकरे नावाला एक वेगळाच दबदबा आहे. बाळासाहेब ठाकरे यांच्या नंतर उद्धव ठाकरे आणि राज ठाकरे यांनी आपापल्या मार्गाने शिवसेना आणि मनसे या पक्षांद्वारे मराठी माणसाच्या मनावर अधिराज्य गाजवण्याचा प्रयत्न केला. पण गेल्या काही वर्षांत या दोन्ही पक्षांना अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागला आहे. नुकत्याच झालेल्या विधानसभा निवडणुकीत उद्धव ठाकरेंच्या शिवसेनेला मर्यादित यश मिळालं, तर राज ठाकरेंच्या मनसेला एकही जागा जिंकता आली नाही. अशा परिस्थितीत ठाकरे बंधू एकत्र येण्याच्या चर्चांनी जोर धरला आहे.
शनिवारी ‘सामना’ या शिवसेनेच्या मुखपत्रात ठाकरे बंधूंचा एकत्रित फोटो प्रसिद्ध झाला. मनसेच्या स्थापनेनंतर पहिल्यांदाच असा फोटो ‘सामना’च्या पहिल्या पानावर झळकला. यासोबतच शिवसेना नेते संजय राऊत यांनी एका मुलाखतीत ठाकरे बंधू एकत्र येणार असल्याचा विश्वास व्यक्त केला. या घडामोडींमुळे आगामी महापालिका निवडणुकीत शिवसेना आणि मनसे युती करणार का, हा प्रश्न सर्वांच्या मनात आहे.
ठाकरे बंधूंच्या युतीची पार्श्वभूमी
महाराष्ट्राच्या राजकारणात ठाकरे नावाचं वजन आजही कायम आहे. बाळासाहेब ठाकरे यांनी मराठी माणसाच्या अस्मितेच्या मुद्द्यावर शिवसेना उभी केली. पण 2006 मध्ये राज ठाकरे यांनी मनसे स्थापन करत स्वतंत्र मार्ग निवडला. त्यानंतर दोन्ही पक्षांमध्ये मतभेद आणि स्पर्धा वाढत गेली. तरीही मराठी माणसाच्या मनात ठाकरे ब्रँडचं आकर्षण कायम आहे.
युतीच्या चर्चांना उधाण का?
- सामनातील फोटो: मनसेच्या स्थापनेनंतर पहिल्यांदाच उद्धव आणि राज ठाकरे यांचा फोटो ‘सामना’च्या पहिल्या पानावर झळकला.
- संजय राऊत यांचं विधान: संजय राऊत यांनी ठाकरे बंधू एकत्र येणार असल्याचा विश्वास व्यक्त केला.
- राजकीय गरज: विधानसभा निवडणुकीत शिवसेनेला 20 जागा मिळाल्या, पण मनसेला एकही जागा मिळाली नाही. दोन्ही पक्षांना आपलं अस्तित्व टिकवण्यासाठी आणि वाढवण्यासाठी युती हा एक पर्याय आहे.
- महापालिका निवडणुका: मुंबई, ठाणे, नाशिक, संभाजीनगर यांसारख्या महापालिका निवडणुका जवळ येत असताना दोन्ही पक्षांना मराठी मतांची एकजूट करायची आहे.
विधानसभा निवडणुकीतील कामगिरी: एक तुलनात्मक विश्लेषण
ठाकरे बंधूंच्या युतीचा फायदा किती होऊ शकतो, हे समजून घेण्यासाठी त्यांच्या पक्षांच्या गेल्या विधानसभा निवडणुकीतील कामगिरीचा आढावा घेणं गरजेचं आहे.
उद्धव ठाकरेंची शिवसेना
- लढवलेल्या जागा: 95
- जिंकलेल्या जागा: 20
- वोट शेअर: 10%
- महत्त्वाच्या गोष्टी:
- महाविकास आघाडीत असताना शिवसेनेनं काँग्रेस आणि शरद पवार गटापेक्षा चांगली कामगिरी केली.
- कोकण आणि मराठवाड्यात अपेक्षित यश मिळालं नाही.
- मुंबईत 36 पैकी 22 जागा लढवल्या, त्यापैकी 10 जागांवर यश.
राज ठाकरेंची मनसे
- लढवलेल्या जागा: 125
- जिंकलेल्या जागा: 0
- वोट शेअर: 1.6%
- महत्त्वाच्या गोष्टी:
- 2009 मध्ये 13 जागा जिंकणारी मनसे आता शून्यावर आली.
- प्रादेशिक पक्षाची मान्यता रद्द होण्याची शक्यता.
- मुंबईत 25 जागांवर उमेदवार दिले, पण एकही जागा जिंकता आली नाही.
शिवसेना आणि मनसे यांची विधानसभा 2024 मधील कामगिरी
पक्ष | लढवलेल्या जागा | जिंकलेल्या जागा | वोट शेअर | टिप्पणी |
---|---|---|---|---|
उद्धव ठाकरे शिवसेना | 95 | 20 | 10% | मर्यादित यश, मुंबईत चांगली कामगिरी |
मनसे | 125 | 0 | 1.6% | सर्व जागांवर पराभव, प्रभाव कमी |
युतीचा फायदा: कुठे आणि कसा?
ठाकरे बंधू एकत्र आल्यास त्याचा सर्वात मोठा फायदा मुंबई, ठाणे आणि काही प्रमाणात नाशिकमध्ये होऊ शकतो. पण प्रत्येक ठिकाणी त्यांना वेगवेगळ्या आव्हानांचा सामना करावा लागेल.
1. मुंबई: ठाकरे ब्रँडचं सत्ता केंद्र
मुंबई हे शिवसेनेचं आणि ठाकरे कुटुंबाचं राजकीय गड मानलं जातं. गेल्या 25 वर्षांपासून शिवसेना मुंबई महापालिकेवर सत्ता गाजवत आहे. मनसेनंही 2009 मध्ये मुंबईतून 6 आमदार निवडून आणले होते.
- मराठी मतदारांचा पाठिंबा:
- वरळी, माहीम, शिवडी यांसारख्या मराठी बहुल भागात उद्धव ठाकरेंच्या शिवसेनेला यश मिळालं, तर मनसेचे उमेदवार दुसऱ्या आणि तिसऱ्या क्रमांकावर राहिले.
- उदाहरण:
- शिवडी: मनसेचे बाळा नांदगावकर यांना 67,750 मतं.
- वरळी: मनसेचे संदीप देशपांडे यांना 19,367 मतं.
- माहीम: अमित ठाकरे यांना 33,063 मतं.
- युतीचा फायदा:
- मराठी मतदारांची फूट टाळता येईल.
- गुजराती, मारवाडी आणि उत्तर भारतीय मतदारांचा पाठिंबा मिळवण्यासाठी ठाकरे बंधूंना विशेष रणनीती आखावी लागेल.
- मुस्लिम मतदारांचा पाठिंबा उद्धव ठाकरेंना आहे, पण राज ठाकरेंच्या भोंग्यांवरील भूमिकेमुळे युती झाल्यास हा पाठिंबा कमी होण्याची शक्यता.
- आव्हानं:
- भाजप आणि शिंदे गटाने मुंबईत ठाकरे गटाचे कार्यकर्ते फोडण्यास सुरुवात केली आहे.
- मुस्लिम मतदारांचा पाठिंबा टिकवणं युतीसाठी आव्हान असेल.
2. ठाणे आणि कल्याण-डोंबिवली
ठाणे आणि कल्याण-डोंबिवली हे शिंदे गटाचं वर्चस्व असलेलं क्षेत्र आहे. पण येथे मनसेची ताकदही कमी नाही.
- मनसेची ताकद:
- ठाण्यात अविनाश जाधव आणि कल्याण-डोंबिवलीत राजू पाटील यांचं चांगलं वर्चस्व.
- विधानसभेत कल्याण पश्चिममध्ये मनसेच्या उमेदवाराला 20,000 हून अधिक मतं मिळाली.
- युतीचा फायदा:
- ठाकरे गट आणि मनसे एकत्र आल्यास शिंदे गटाला शह देणं शक्य होईल.
- भाजप आणि शिंदे गटातील अंतर्गत संघर्षाचा फायदा ठाकरे बंधूंना होऊ शकतो.
- आव्हानं:
- ठाण्यात भाजप आणि शिंदे गटाची ताकद वाढत आहे.
- मराठी मतदारांबरोबरच अ-मराठी मतदारांचा पाठिंबा मिळवणं गरजेचं आहे.
3. नाशिक
नाशिकमध्ये मनसेनं 2012 मध्ये महापालिकेत सत्ता मिळवली होती. पण गेल्या विधानसभेत मनसेला फक्त 4 जागांवर उमेदवार उभे करता आले.
- युतीचा फायदा:
- नाशिक पश्चिम आणि इगतपुरीत मनसेची चांगली मतं मिळाली.
- ठाकरे गट आणि मनसे एकत्र आल्यास मराठी मतांची एकजूट होऊ शकते.
- आव्हानं:
- ठाकरे गटाला नाशिकमध्ये मोठं अपयश आलं आहे.
- महायुतीनं नाशिकमध्ये आपली ताकद वाढवली आहे.
4. संभाजीनगर
संभाजीनगर हा एकेकाळी शिवसेनेचा गड होता, पण आता शिंदे गट आणि भाजप यांचं वर्चस्व आहे.
- युतीचा फायदा:
- ठाकरे बंधू एकत्र आल्यास मराठी मतांची फूट टाळता येईल.
- पण मनसेची इथे विशेष ताकद नाही.
- आव्हानं:
- राजू शिंदे यांनी ठाकरे गट सोडल्याने मोठा फटका.
- मुस्लिम मतांचं विभाजन आणि एमआयएमचा प्रभाव यामुळे युतीला यश मिळणं कठीण.
ठाकरे बंधूंच्या युतीची आव्हानं
- मुस्लिम मतदारांचा पाठिंबा:
- उद्धव ठाकरेंना लोकसभा आणि विधानसभेत मुस्लिम मतदारांचा मोठा पाठिंबा मिळाला.
- पण राज ठाकरेंच्या भोंग्यांवरील भूमिकेमुळे मुस्लिम मतदार नाराज आहेत. युती झाल्यास हा पाठिंबा गमावण्याची शक्यता.
- अ-मराठी मतदार:
- मुंबई, ठाणे, नाशिकमध्ये गुजराती, मारवाडी आणि उत्तर भारतीय मतदारांचा मोठा वाटा आहे.
- हे मतदार सध्या भाजप आणि शिंदे गटाकडे झुकले आहेत.
- शिंदे गट आणि भाजपचं आव्हान:
- शिंदे गटाने ठाकरे गटाचे कार्यकर्ते फोडण्यास सुरुवात केली आहे.
- भाजपनं ठाणे आणि कल्याण-डोंबिवलीत शिंदे गटाला शह देण्यासाठी मनसेला पाठिंबा देण्याची शक्यता.
- मनसेची कमी झालेली ताकद:
- मनसेचा वोट शेअर 1.6% वर घसरला आहे.
- प्रादेशिक पक्षाची मान्यता रद्द होण्याची शक्यता.
ठाकरे ब्रँडचं भविष्य काय?
ठाकरे बंधूंची युती ही केवळ राजकीय समीकरणं बदलण्याची शक्यता नाही, तर मराठी माणसाच्या मनात असलेल्या ठाकरे नावाच्या गारुडाला नव्याने बळ देणारी ठरू शकते. मुंबई आणि ठाण्यात युतीचा फायदा होण्याची शक्यता जास्त आहे, पण नाशिक आणि संभाजीनगरमध्ये त्यांना मोठा संघर्ष करावा लागेल.
- मुंबईत यशाची शक्यता: मराठी मतदारांची एकजूट आणि ठाकरे ब्रँडचं आकर्षण यामुळे मुंबई महापालिकेत युतीला यश मिळू शकतं.
- मुस्लिम मतदारांचं गणित: युतीमुळे मुस्लिम मतदार गमावण्याची शक्यता ठाकरे गटासाठी धोक्याची घंटा ठरू शकते.
- शिंदे आणि भाजपचं आव्हान: शिंदे गट आणि भाजप यांच्याशी लढण्यासाठी ठाकरे बंधूंना कसोशीने रणनीती आखावी लागेल.
युती किती यशस्वी होईल?
ठाकरे बंधूंची युती ही महाराष्ट्राच्या राजकारणात एक नवं पर्व सुरू करू शकते. पण यशस्वी होण्यासाठी त्यांना मराठी मतदारांबरोबरच अ-मराठी आणि मुस्लिम मतदारांचा पाठिंबा मिळवणं गरजेचं आहे. मुंबई आणि ठाण्यात युतीला चांगलं यश मिळण्याची शक्यता आहे, पण नाशिक आणि संभाजीनगरमध्ये त्यांना मोठा संघर्ष करावा लागेल.